วิจินาติ มุเขน โส กลินฺติ โส ตํ อปราธํ มุเขน วิจินาติ นามฯ กลินา เตนาติ เตน อปราเธน สุขํ น วินฺทติฯ นินฺทิยปสํสาย หิ ปสํสิยนินฺทาย จ สมโกว วิปาโกฯ

สพฺพสฺสาปิ สหาปิ อตฺตนาติ สพฺเพน สเกน ธเนนปิ อตฺตนาปิ สทฺธิํ โย อกฺเขสุ ธนปราชโย นาม, อยํ อปฺปมตฺตโก อปราโธฯ โย สุคเตสูติ โย ปน สมฺมคฺคเตสุ ปุคฺคเลสุ จิตฺตํ ทูเสยฺย, อยํ จิตฺตปโทโสว ตโต กลิโต มหนฺตตโร กลิฯ

อิทานิ ตสฺส มหนฺตตรภาวํ ทสฺเสนฺโต สตํ สหสฺสานนฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ สตํ สหสฺสานนฺติ นิรพฺพุทคณนาย สตสหสฺสญฺจฯ ฉตฺติํสตีติ อปรานิ ฉตฺติํสติ นิรพฺพุทานิฯ ปญฺจ จาติ อพฺพุทคณนาย ปญฺจ อพฺพุทานิฯ ยมริยครหีติ ยํ อริเย ครหนฺโต นิรยํ อุปปชฺชติ, ตตฺถ เอตฺตกํ อายุปฺปมาณนฺติ อตฺโถฯ

กาลมกาสีติ อุปชฺฌาเย ปกฺกนฺเต กาลํ อกาสิฯ ปทุมนิรยนฺติ ปาฏิเยกฺโก ปทุมนิรโย นาม นตฺถิ, อวีจิมหานิรยสฺมิํเยว ปน ปทุมคณนาย ปจฺจิตพฺเพ เอกสฺมิํ ฐาเน นิพฺพตฺติฯ

วีสติขาริโกติ มาคธเกน ปตฺเถน จตฺตาโร ปตฺถา, โกสลรฏฺเฐ เอโก ปตฺโถ โหติฯ เตน ปตฺเถน จตฺตาโร ปตฺถา อาฬฺหกํ , จตฺตาริ อาฬฺหกานิ โทณํ, จตุโทณา มานิกา, จตุมานิกา ขารี, ตาย ขาริยา วีสติขาริโกฯ ติลวาโหติ มาคธกานํ สุขุมติลานํ ติลสกฏํฯ อพฺพุโท นิรโยติ อพฺพุโท นาม ปาฏิเยกฺโก นิรโย นตฺถิ, อวีจิมฺหิเยว ปน อพฺพุทคณนาย ปจฺจิตพฺพฏฺฐานสฺเสตํ นามํฯ นิรพฺพุทาทีสุปิ เอเสว นโยฯ

วสฺสคณนาปิ ปเนตฺถ เอวํ เวทิตพฺพา – ยเถว หิ สตํ สตสหสฺสานิ โกฏิ โหติ, เอวํ สตํ สตสหสฺสโกฏิโย ปโกฏิ นาม โหติ, สตํ สตสหสฺสปโกฏิโย โกฏิปโกฏิ นาม, สตํ สตสหสฺสโกฏิปโกฏิโย นหุตํ, สตํ สตสหสฺสนหุตานิ นินฺนหุตํ, สตํ สตสหสฺสนินฺนหุตานิ เอกํ อพฺพุทํ, ตโต วีสติคุณํ นิรพฺพุทํ, เอส นโย สพฺพตฺถาติฯ ทสมํ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

เถรวคฺโค จตุตฺโถฯ

(10) 5. อุปาลิวคฺโค

1-2. กามโภคีสุตฺตาทิวณฺณนา

[91-92] ปญฺจมสฺส ปฐเม สาหเสนาติ สาหสิยกมฺเมนฯ ทุติเย ภยานีติ จิตฺตุตฺราสภยานิฯ เวรานีติ อกุสลเวรปุคฺคลเวรานิฯ อริโย จสฺส ญาโยติ สห วิปสฺสนาย มคฺโคฯ อิติ อิมสฺมิํ สติ อิทํ โหตีติ เอวํ อิมสฺมิํ อวิชฺชาทิเก การเณ สติ อิทํ สงฺขาราทิกํ ผลํ โหติฯ อิมสฺสุปฺปาทา อิทํ อุปฺปชฺชตีติ โย ยสฺส สหชาตปจฺจโย โหติ, ตสฺส อุปฺปาทา อิตรํ อุปฺปชฺชติ นามฯ อิมสฺมิํ อสตีติ อวิชฺชาทิเก การเณ อสติ สงฺขาราทิกํ ผลํ น โหติฯ อิมสฺส นิโรธาติ การณสฺส อปฺปวตฺติยา ผลสฺส อปฺปวตฺติ โหติฯ

3. กิํทิฏฺฐิกสุตฺตวณฺณนา

[93] ตติเย สณฺฐาเปสุนฺติ อิริยาปถมฺปิ วจนปถมฺปิ สณฺฐาเปสุํฯ อปฺปสทฺทวินีตาติ อปฺปสทฺเทน มตฺตภาณินา สตฺถารา วินีตาฯ ปรโตโฆสปจฺจยา วาติ ปรสฺส วา วจนการณาฯ เจตยิตาติ ปกปฺปิตาฯ มงฺกุภูตาติ โทมนสฺสปฺปตฺตา นิตฺเตชาฯ ปตฺตกฺขนฺธาติ ปติตกฺขนฺธาฯ สหธมฺเมนาติ สเหตุเกน การเณน วจเนนฯ